Al een aantal jaar speel ik als hobby amateurtoneel. We geven elk jaar 5 toneelvoorstellingen waarvan filmopnames gemaakt worden. Deze opnames worden, voor privégebruik, tot een film gemonteerd die we met alle spelers terugkijken. Vorige week was het zo ver; de opnames van de toneelvoorstelling ‘Zadelpijn en ander damesleed’ waarin ik een rol had, was klaar!
Ik vind het erg ongemakkelijk om mezelf te zien en horen spelen. Ik was dan ook gespannen door mijn eigen verwachtingen. Mijn gedachten kunnen op dat soort momenten heel erg aanwezig zijn. En in plaats van te genieten van het plezier dat toneelspelen me altijd brengt, trap ik soms wel eens in de valkuil van mijn eigen onzekerheid.
De opwinding van het zien van het eindresultaat, het gevoel van trots bij mooie scènes, dat was er zeker. Maar ondertussen sloop er ook wat anders in mijn hoofd naar binnen: zelfkritiek. Terwijl ik mezelf op het scherm zag, werden mijn gedachten overstemd door een innerlijke monoloog van twijfels en negatieve overtuigingen.
"Had ik mijn rol niet met meer energie moeten spelen?" vroeg ik me af terwijl ik mijn eigen toneelprestatie analyseerde. Vroeger zou dit een zaadje zijn dat geplant werd in mijn gedachten. Maar nu moest ik eigenlijk wel lachen om mezelf, omdat ik inzag dat ik mijn eigen prestatie vergeleek met een onrealistische standaard van perfectie. “Hou op, je bent toch geen professionele toneelspeler!”. Elke puntje wat ik zelf niet goed vond werd nu geen brandpunt van zelfkritiek, maar ik zette er een realistische gedachte tegenover.
De gedachte dat ik misschien niet zo overtuigend was als ik had gehoopt, kwam ook voorbij. "Ik had niet zo snel moeten praten" fluisterde mijn innerlijke criticus. Het was alsof ik zelf de jury was geworden van mijn optreden op het podium, op zoek naar tekortkomingen en missers. En ik dacht terug aan het typetje dat ik speelde. En de gezamenlijke beslissing om de rol zo in te vullen. Dus het was goed zo want het hoorde bij mijn rol.
Deze gedachten vol van zelfkritiek drongen vroeger door tot mijn algehele zelfbeeld. Om ze vervolgens te gaan generaliseren. Dan werd zo’n voorstelling een maatstaf voor mijn algehele kunnen. "Als ik hier al niet goed in ben, wat zegt dat dan over mijn werk, mijn relatie en … ?"
Hier kon ik dan dagenlang flink last van hebben. Deze negatieve gedachten bleven dan niet beperkt tot het moment van zelfreflectie na de film. Maar slopen mijn dagelijkse leven in. Waardoor ze, uiteraard, ook een weg vonden naar mijn relatie en deze beïnvloedde.
Misschien herken je wel hoe dat werkt… Ik trok mij op dat soort momenten terug in mijn eigen wereld van zelfkritiek. In plaats van openlijk te delen wat er in mijn hoofd omging. Mijn partner merkte dan mijn afstandelijkheid op en vroeg wat er aan de hand was, maar ik wuifde het weg met een eenvoudig "Niets, ik ben gewoon moe."
De waarheid was dat ik worstelde met de gedachte dat mijn partner, na het zien van mijn toneeloptreden, anders naar me zou kijken. "Hij vindt ook dat ik niet goed ben in toneelspelen, maar durft dit niet te zeggen." De angst voor afwijzing, geworteld in mijn eigen negatieve gedachten, sijpelde door in mijn dagelijkse leven en creëerde een emotionele afstand. Ik durfde deze gedachten ook niet uit te spreken, want dat zou mijn eigen gevoel van “ik ben niet goed genoeg” bevestigen.
Toen ik mij er bewust van werd dat mijn gedachten niet alleen mijn zelfbeeld, maar ook mijn relatie beïnvloedde, werd het duidelijk dat er iets moest veranderen. De zelfkritiek en twijfels mochten niet mijn leven gaan bepalen.
Ik begon mijn gedachten te onderzoeken met een nieuwsgierige blik in plaats van ze zomaar te accepteren. Waar kwamen deze overtuigingen vandaan? Waarom was ik zo streng voor mezelf? Langzaam maar zeker begon ik te begrijpen dat deze gedachten vaak voortkwamen uit diepgewortelde overtuigingen die niet per se gebaseerd waren op feiten. Zelfcompassie werd voor mij een groeiproces.
Uiteindelijk sprak ik mijn gedachten uit naar mijn partner. In plaats van mijn zorgen te begraven, deelde ik ze. Ik deelde mijn twijfels over mijn toneelprestaties en mijn angst voor mogelijke afwijzing. Mijn partner bevestigde zeker niet mijn onzekere gedachten, maar hij benadrukte dat hij mij op toneel bewonderde, maar ook dat ik goed ben zoals ik ben, los van mijn prestaties op het podium.
Het proces van zelfreflectie, open communicatie en het onderzoeken van negatieve gedachten gaat niet vanzelf, en het heeft ondertussen wel zijn vruchten afgeworpen.
Dus toen ik vorige week naar de opnames keek van onze toneelvoorstelling kwamen mijn negatieve gedachten wel voorbij, maar nam ik ze zeker niet voor waar aan. En negatieve gedachten zorgen ook voor groei, dus ze brengen mij ook iets positiefs. Ze nemen nu alleen niet meer de regie over mijn zelfbeeld en relaties.
Ben jij je bewust van jouw eigen gedachten en hoe dit jou en je relatie beïnvloed? Probeer hier eens bij stil te staan. Het is een ingang voor groei in jullie relatie!